Sensorische informatieverwerking therapie
Kan uw kind moeilijk stilzitten en loopt het steeds van tafel? Of zakt uw kind snel onderuit en hangt het voortdurend tegen de tafel? Heeft uw kind een hekel aan vieze handen? Wil het nooit knuffelen? Of kan uw kind juist nergens vanaf blijven en zit het altijd te friemelen of aan andere kinderen, bijvoorbeeld in de kring op school? Of is uw kind angstig met klimmen en klauteren? Durft het niet los te fietsen, terwijl het daar al wel de leeftijd voor heeft?
Lees dan verder, want mogelijk is er een storing in de zintuiglijke informatieverwerking, oftewel de sensorische informatieverwerking. Hieronder volgt een uitleg hierover.
Wat is sensorische informatieverwerking?
Waarnemen doen we met onze zintuigen, zoals voelen, proeven, ruiken, zien en horen. Meestal volgt er op deze waarneming een handeling: we doen iets. De samenwerking tussen dit waarnemen en de activiteit, die daar het gevolg van is noemen we sensorische informatieverwerking. We maken hier veel gebruik van in ons dagelijks leven en kinderen gebruiken het ook tijdens hun spel. Bijvoorbeeld: een kind ziet een bal rollen (waarneming) en rent er achteraan (handeling). Wanneer de sensorische informatieverwerking goed verloopt, heeft het kind plezier in het spelen en bewegen, kan het goed opletten en zit het kind goed in zijn vel.
Verwerking van zintuiglijke informatie
Er zijn drie soorten zintuiglijke prikkels, die een belangrijke rol spelen bij het verloop van een goede sensorische informatieverwerking. Deze bespreken we hieronder. We geven daarbij gelijk aan, wat er gebeurt als de verwerking van deze prikkels niet goed verloopt.
1. Tactiele informatie: het voelen van aanraking
Tactiele informatie is de informatie die we via de tastzintuigen waarnemen; het tastgevoel. Deze tastzintuigen zitten met name in de huid. Daardoor voelen we wanneer iets of iemand ons aanraakt en of dit een prettige aanraking is of niet. Ook kunnen we voelen of iets warm of koud is en of de ondergrond stevig genoeg is om op te staan.
Tactiele overgevoeligheid
Bij een overgevoeligheid van het tactiele systeem is het signaal dat het tastgevoel afgeeft te sterk en waarschuwt het systeem te snel voor gevaar. Deze kinderen vinden het niet prettig als iemand hen aanraakt of om op schoot te zitten of te knuffelen. Ze ervaren kleren snel als kriebelig en ook wat betreft het eten kunnen ze kieskeurig zijn. Spelen met materiaal als zand, water, klei, verf of lijm, vinden ze niet leuk. Ze ervaren het als vies. Ook met blote voeten lopen in het gras of op het zand vinden ze vervelend.
Tactiele ondergevoeligheid
Het tastgevoel waarschuwt te weinig en de gevoelsprikkels worden niet of nauwelijks opgemerkt. Het kind voelt onvoldoende dat iets of iemand ze aanraakt. Het kind is onhandig, doordat het zijn eigen bewegingen onvoldoende voelt. Deze kinderen spelen juist wel graag met ‘vieze’ materialen als klei, water, verf, zand, e.d. Ook zoeken ze de gevoelsprikkels op door zelf veel aan te raken. Zodoende zitten ze overal aan. In de kring op school kan dit problemen geven, doordat ze steeds aan andere kinderen zitten.
2. Vestibulaire informatie: het voelen van beweging
Vestibulaire informatie is de informatie die we via het evenwichtsorgaan waarnemen; het evenwichtsgevoel. Het evenwichtsorgaan informeert ons over de stand en bewegingen van het hoofd. Als we dreigen te vallen, nemen we dit waar via het evenwichtsorgaan en reageren we door het hoofd op te richten en te proberen ons evenwicht te bewaren.
Vestibulaire overgevoeligheid
Het evenwichtsgevoel waarschuwt te snel voor gevaar. Bij een minimale beweging geven de zintuigen al prikkels af aan de hersenen. Deze kinderen zijn over het algemeen bang voor wilde spelletjes, bang om los te fietsen en hoog te klimmen. Zij zijn minder beweeglijk dan andere kinderen. Gym op school is niet favoriet.
Vestibulaire ondergevoeligheid
Het evenwichtsorgaan geeft te weinig informatie door, waardoor een kind de bewegingen nauwelijks opmerkt. Deze kinderen zoeken juist deze bewegingsprikkels op, waardoor ze veel bewegen en niet stil kunnen zitten. Schommelen, trampoline springen, stoeien en andere wilde spelletjes zijn favoriet. Vaak is de oprichting ook verminderd, waardoor deze kinderen snel hangen op hun stoel, onderuitzakken en makkelijk over de grond ‘dweilen’. Bijvoorbeeld bij het pakken van een bal laten ze zich er makkelijk overheen rollen.
3. Proprioceptieve informatie: het voelen van houding en beweging
Proprioceptieve informatie is de informatie die binnenkomt via de zintuigcellen in spieren, pezen en gewrichten; het houdings- en bewegingsgevoel. Hierdoor voelen we hoe onze houding is en hoe ons lichaam beweegt. Als we de arm buigen, weten we via deze zintuigcellen dat de arm gebogen is zonder dat we naar de arm kijken. Dit systeem zorgt ervoor dat ons lichaam stabiel blijft, zodat we goed op kunnen letten en ons kunnen concentreren op onze omgeving. Dit systeem functioneert alleen maar goed als de tactiele en vestibulaire informatie op een goede manier verwerkt worden.
Onvoldoende verwerking van proprioceptieve informatie
Als de verwerking via het tactiele of vestibulaire systeem afwijkend is, dan vermindert de werking van het proprioceptieve systeem. Het gevolg hiervan is, dat deze kinderen problemen krijgen met hun lichaamsidee; ze voelen niet goed hoe ze bewegen en hoe hun houding is. Ook heeft dit een negatief gevolg voor de aandacht en concentratie en deze kinderen kunnen sneller uit hun doen zijn.
Behandeling
Een behandeling kan bij veel kinderen en zelfs bij volwassenen met problemen in de sensorische informatieverwerking, tot succes leiden. Hiervoor is het noodzakelijk om het kind zodanig aan te raken en te bewegen dat hij die aanrakingen en bewegingen op de juiste manier gaat verwerken en het leuk gaat vinden. Het gebruik van deze prikkels zal dan tot veranderingen leiden.
In de praktijk hebben we speciaal materiaal voor het werken met kinderen met sensorische informatieverwerkingsproblemen, zoals diverse soorten schommels, grote ballen en veel verschillend tactiel materiaal.
Ook thuis kunt u het één en ander met uw kind doen. Voor adviezen en tips over spelletjes en speelgoed verwijzen wij u naar onderstaande sites: